Οι βοσκοί της Σαρδηνίας, οι κάτοικοι της Ικαρίας, οι Γιαπωνέζες γιαγιάδες και οι Αντβεντιστές της Εβδόμης Ημέρας στο Λος Άντζελες, εκ πρώτης όψης δεν φαίνεται να έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους. Αλλά σε αυτές τις ομάδες ανθρώπων, φαίνεται να υπάρχουν μερικοί από τους μακροβιότερους ανθρώπους στον κόσμο.  Ο συγγραφέας Νταν Μπιούτνερ ταξίδεψε για πέντε χρόνια στις “μπλε ζώνες” και έμαθε τα μυστικά των αιωνόβιων.  Σκέψου, πόσο μπορούν απλές συνήθειες να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής σου;

Ο συγγραφέας Νταν Μπιούτνερ έχει γυρίσει όλη τη γη, όχι για να βρει το μυθικό σιντριβάνι με το νερό της νιότης, αλλά για να βρει το κλειδί για μια ευτυχισμένη ζωή στην τρίτη ηλικία. Έτυχε να πέσει στα χέρια του ένα βιβλίο με τίτλο «Οι Μπλε Ζώνες: Μαθήματα για να ζούμε περισσότερα χρόνια, από εκείνους που έζησαν τα περισσότερα χρόνια.» και αποφάσισε να περάσει πέντε χρόνια πηγαίνοντας σε μέρη του κόσμου όπου οι άνθρωποι ζούσαν μέχρι τα βαθιά γεράματα και είχαν καλή υγεία. Ονόμασε τα μέρη που επισκέφτηκε «Μπλε Ζώνες».

Αναφέρει ότι μία τέτοια «ζώνη», το νησί της Σαρδηνίας στην Ιταλία, έχει τους περισσότερους αιωνόβιους άντρες στον κόσμο, ενώ μια άλλη «ζώνη», στην Οκινάβα της Ιαπωνίας, έχει το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής για άτομα χωρίς προβλήματα υγείας. Στο νησί της Ικαρίας, στην Ελλάδα μας, οι κάτοικοι έχουν 20% λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο, τις μισές πιθανότητες να παρουσιάσουν καρδιαγγειακά νοσήματα, και δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου περιστατικά με γεροντική άνοια. Στην πόλη Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, μία κοινότητα Αντβεντιστών Εβδόμης Ημέρας, το προσδόκιμο ζωής είναι 9-11 χρόνια υψηλότερο συγκριτικά με τον μέσο όρο των Αμερικανών, ενώ στην Κόστα Ρίκα, στη χερσόνησο Νικόγια, οι μεσήλικες της περιοχής έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να φτάσουν τα 90 ετη συγκριτικά με τους κατοίκους των ΗΠΑ.

Το παράδειγμα της Ικαρίας

Οι κάτοικοι της Ικαρίας, τρώνε μια μεγάλη ποικιλία τροφών της Μεσογειακής διατροφής (πολλά λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης, πατάτες, φρούτα, ελιές και ελαιόλαδο, λίγο ψάρι και λίγο κρέας) προσθέτοντας 6 επιπλέον χρόνια στο προσδόκιμο ζωής τους. Επίσης τρώνε πολλά χόρτα. Υπάρχουν περίπου 70 διαφορετικά είδη χόρτων στο νησί και πολλά από αυτά έχουν δεκαπλάσια ποσότητα αντιοξειδωτικών συγκριτικά με το πράσινο τσάι ή το κόκκινο κρασί. Συχνά πίνουν αφεψήματα από βότανα, μερικά από τα οποία μειώνουν την υπέρταση. Τα περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα που καταναλώνουν οι κάτοικοι της Ικαρίας που φτάνουν τα 90, παράγονται από κατσικίσιο γάλα. Οι Ικαριώτες, τηρούν 150 ημέρες θρησκευτικής νηστείας τον χρόνο. Επίσης κοιμούνται αρκετά συχνά το μεσημέρι. Οι άνθρωποι που κοιμούνται στο μέσο της ημέρας πέντε φορές την εβδομάδα για μισή ώρα έχουν 35% λιγότερες πιθανότητες να αποκτήσουν καρδιαγγειακά νοσήματα. Ακόμη η σωματική δραστηριότητα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ζωής τους, το νησί έχει αρκετούς λόφους, οπότε κάθε φορά που πάνε στη δουλειά τους ή την εκκλησία παράλληλα ασκούνται κιόλας. Καίνε θερμίδες χωρίς να το σκέφτονται.

Η Ικαρία σε όλα τα χρόνια της ιστορίας της αποτελεί ένα από τα πιο φτωχά νησιά του Αιγαίου. Οι αιωνόβιοι άνθρωποι που ζουν εκεί σήμερα πέρασαν τη μεγάλη πείνα του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου. Η περιορισμένη πρόσληψη θερμίδων σχετίζεται άμεσα με τη μακροβιότητα. Οι ιαματικές πηγές της Ικαρίας είναι αρκετά ραδιενεργές και έχουν τη φήμη ότι βελτιώνουν πολλά προβλήματα υγείας.

Το παράδειγμα της Λόμα Λίντα

Μια από τις «μπλε περιοχή» βρίσκεται και στις ΗΠΑ, μια μικρή περιοχή περίπου 100 χλμ. έξω από το Λος Άντζελες. Ο Μπιούτνερ, περιγράφει τη ζώνη της Λόμα Λίντα, περισσότερο ως πολιτισμική ζώνη παρά ως γεωγραφική και αναφέρει ότι εκεί οι κάτοικοι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι Αντβεντιστές της Εβδόμης Ημέρας στο θρήσκευμα. Ο συγγραφέας αναφέρει ότι η χορτοφαγική τους διατροφή είναι εμπνευσμένη από την Αγία Γραφή, το βιβλίο της Γένεσις αναφέρει ότι ο Θεός έδωσε στους ανθρώπους καρπούς για τροφή. Η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, και καρπών, προστατεύει τον οργανισμό από πολλές μορφές καρκίνου.

Ακόμη παρατήρησε ότι οι Αντβεντιστές έχουν χαμηλό δείκτη μάζας σώματος (που σημαίνει ότι έχουν το σωστό βάρος για το ύψος τους). Ένας λόγος για αυτό είναι ότι συχνά ακολουθούν μια άσκηση μέτριας έντασης σαν το περπάτημα και συνηθίζουν να τρώνε ένα ελαφρύ γεύμα για βραδινό, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μην συσσωρεύει θερμίδες στη διάρκεια της νύχτας όταν το σώμα δεν βρίσκεται σε εγρήγορση. Επίσης τρώνε περισσότερους ξηρούς καρπούς από τον μέσο Αμερικανό. Τα άτομα που τρώνε τουλάχιστον 5 μερίδες ξηρών καρπών την εβδομάδα, μειώνουν στο μισό τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.

Κάθε εβδομάδα οι Αντβεντιστές δεν δουλεύουν το Σαββάτο, το οποίο αποκαλούν «χρόνο ανάπαυσης». «Όσο πολυάσχολοι και αν είναι, όσο αγχωμένοι και αν είναι, θα εστιάσουν αυτές τις 24 ώρες στον Θεό» σχολιάζει ο Μπιούτνερ. Σημειώνει επίσης, ότι οι περισσότεροι ανήκουν σε ισχυρά κοινωνικά δίκτυα στις εκκλησίες τους τα οποία υποστηρίζουν πάρα πολύ τις συνήθειες τους.

Μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους σε εθελοντικές δραστηριότητες συνεισφέρουν στην τοπική κοινωνία με διάφορους τρόπους, κάτι που τους ενθαρρύνει να είναι ενεργοί , να έχουν ένα σκοπό, και να μειώσουν τον κίνδυνο κατάθλιψης μέσα από την προσπάθεια τους να βοηθήσουν τους άλλους.

Τέλος σύμφωνα με την την αναφορά του Μπιούτνερ θεωρούν το νερό ως το ιδανικό ποτό και συστήνουν την κατανάλωση 6-8 ποτηριών νερού ημερησίως. Δεν καταναλώνουν αλκοόλ, δεν καπνίζουν και δεν κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Το παράδειγμα της Σαρδηνίας

Οι κάτοικοι της Σαρδηνίας ακολουθούν μια απλή, χορτοφαγική διατροφή, με μικρές ποσότητες κρέατος. Η συνηθισμένη διατροφή τους αποτελείται από φασόλια, ψωμί ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά. Πολλοί κάτοικοι που έχουν φτάσει σε μια προχωρημένη ηλικία πίνουν κατσικίσιο γάλα. Ένα ποτήρι κατσικίσιο γάλα περιέχει βιταμίνες και μέταλλα που προστατεύουν από ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Οι κάτοικοι έχουν δυνατές οικογενειακές αξίες και με αυτό τον τρόπο όλα τα μέλη της οικογένειας χρήζουν φροντίδας. Τα άτομα που μεγαλώνουν σε δεμένες, υγιείς οικογένειες έχουν λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη, άγχος και σημειώνουν μικρότερα ποσοστά αυτοκτονιών. Επιπλέον δίνουν μεγάλη αξία στους ηλικιωμένους, οι παππούδες και οι γιαγιάδες συχνά προσφέρουν αγάπη, οικονομική βοήθεια, σοφία και παραδόσεις που δίνουν κίνητρα στις νέες γενιές να επιτύχουν στη ζωή τους.

Οι κοινωνικοί και φιλικοί δεσμοί είναι πολύ στενοί, πολύ συχνά συναντιούνται για να περάσουν καλά και να γελάσουν όλοι μαζί. Οι βοσκοί της Σαρδηνίας που ζουν τα περισσότερα χρόνια, διανύουν τουλάχιστον 8 χλμ. ημερησίως. Οι περισσότεροι αιωνόβιοι της Σαρδηνίας, πίνουν κόκκινο κρασί σε μέτριες ποσότητες (περίπου ένα με δύο ποτήρια ημερησίως). Τα κόκκινα σταφύλια της Σαρδηνίας περιέχουν τα περισσότερα αντιοξειδωτικά.

Το παράδειγμα της Οκινάβα

Η Οκινάβα αποτελείται από 161 νησιά, σε ένα αρχιπέλαγος γεμάτο από κοκοφοίνικες που εκτείνεται σε απόσταση 1300 χλμ. ανάμεσα στην Ιαπωνία και την Ταϊβάν.

Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι της Οκινάβα συνεχίζουν να είναι ενεργοί και να έχουν προσωπικές ασχολίες και ενδιαφέροντα . Μένοντας ενεργοί και έχοντας θέσεις υπευθυνότητας, αισθάνονται ότι είναι χρήσιμοι ακόμα και στα βαθιά γεράματα των 100 ετών.

Οι πιο παραδοσιακοί ακολουθούν μια χορτοφαγική δίαιτα που περιλαμβάνει σοταρισμένα λαχανικά, τοφού, γλυκοπατάτες και γκόγια (πικρό πεπόνι). Καταναλώνουν μόνο σε γιορτές και σε πολύ μικρές ποσότητες. Η διατροφή τους είναι πλούσια σε τροφές από σόγια.

Σχεδόν όλοι οι υπερήλικες στην Οκινάβα, έχουν κήπο. Η κηπουρική τους δίνει μια ευκαιρία καθημερινής δραστηριότητας που εξασκεί το σώμα με αρκετή κίνηση ενώ παράλληλα αποφέρει και συναισθηματικά οφέλη μειώνοντας το άγχος. Επιπλέον από τον κήπο τους προμηθεύονται φρέσκα λαχανικά.

Η παράδοση της Οκινάβα στη δημιουργία στενών κοινωνικών κύκλων δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας και κοινωνικότητας, τα μέλη του κύκλου αισθάνονται ότι πάντοτε θα υπάρχει κάποιος δίπλα τους να τους προσφέρει βοήθεια.

Οι κάτοικοι της Οκινάβα προσλαμβάνουν τη μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης D συγκριτικά με άλλους ανθρώπους εξαιτίας των ωρών που περνάνε έξω στον ήλιο. Η βιταμίνη D συμβάλει στην καλή πυκνότητα των οστών και κατ’ επέκταση σε έναν πιο υγιή οργανισμό.

Ακόμη περπατούν και κινούνται πολύ, τα γεύματα συνήθως σερβίρονται ενώ εκείνοι κάθονται πάνω σε χαλάκια στο πάτωμα με αποτέλεσμα οι γηραιότεροι συχνά να χρειάζεται να σηκωθούν και να ξανακαθίσουν αρκετές φορές μέσα στην ημέρα κάτι το οποίο τους δίνει περισσότερη δύναμη στο κάτω μέρος του κορμού τους και καλύτερη αίσθηση ισορροπίας που αργότερα στη ζωή τους τους προστατεύει από επικίνδυνες πτώσεις.

Οι κακουχίες έχουν διαμορφώσει την συμπεριφορά των κατοίκων στην Οκινάβα,αλλά έχουν μια φιλοσοφία ζωής που τους δίνει τη δυνατότητα να αφήνουν πίσω τους τα δύσκολα χρόνια του παρελθόντος και να απολαμβάνουν τις απλές χαρές της καθημερινότητας του σήμερα.

Τα μυστικά της Κόστα Ρίκα για μακροζωία

Οι κάτοικοι της Κόστα Ρίκα μένουν ενεργεί και συντηρούν κάποιο σχέδιο και σκοπό στη ζωή τους που τους κάνει να αισθάνονται ότι είναι χρήσιμοι και τους επιτρέπει να συνεισφέρουν στις οικογένειες τους και στην κοινωνία τους.

Το νερό της περιοχής έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο, για αυτό έχουν ελάχιστα περιστατικά καρδιαγγειακών νοσημάτων, πιο γερά οστά και λιγότερα προβλήματα στο ισχίο.

Οι αιωνόβιοι κάτοικοι της χερσονήσου Νικόγια ως επί το πλείστον ζουν με τις οικογένειες τους. Τα παιδιά και τα εγγόνια τους προσφέρουν βοήθεια, τους διασκεδάζουν και τους δίνουν την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου.

Η καθημερινή διατροφή τους αποτελείται από καλαμπόκι και φασόλια, ίσως οι ιδανικές τροφές για μακροζωία. Τρώνε ελαφρύ βραδινό, νωρίς το απόγευμα. Τους αρέσει να απολαμβάνουν τη συντροφιά των γειτόνων τους, να ακούν, να γελούν και να εστιάζουν στις ευλογίες της ζωής. Οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν δουλέψει πολύ σκληρά όλη τους τη ζωή και χαίρονται να εκτελούν τις επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες της ημέρας τους. Επίσης περνούν αρκετό χρόνο έξω στον ήλιο.

Ο Μπιούτνερ πιστεύει ότι κατάφερε να βρει κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των ανθρώπων που ζουν στις Μπλε Ζώνες.

«Δεν λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής, χάπια ή αποστάγματα κρασιού. Συνήθως έμεναν σε σπίτια και σε ένα περιβάλλον που τους ωθούσε να έχουν μια σωματική δραστηριότητα ως μέρος της καθημερινότητάς τους. Οι κάτοικοι της Οκινάβα, κάθονται στο πάτωμα, οι κάτοικοι της Σαρδηνίας μένουν σε σπίτια με σκάλες, οι κάτοικοι της Κόστα Ρίκα έχουν κήπους, με αποτέλεσμα να κάνουν μικρά πράγματα σε όλη τη διάρκεια της ημέρας που τους προσθέτουν επιπλέον χρόνια ζωής» συμπεραίνει .

Αλλά συμπληρώνει ότι η έρευνα κατέληξε σε κάποια απροσδόκητα συμπεράσματα.

«Μία ιδιομορφία που ανακαλύψαμε είναι ότι τα άτομα που τρώνε ξηρούς καρπούς 4-5 φορές την εβδομάδα, 50 γρ. τη φορά, ζουν 2-3 χρόνια περισσότερο από εκείνους που δεν τρώνε ξηρούς καρπούς κάτι που μας ξάφνιασε» αναφέρει .

Επίσης ο συγγραφέας προσδιορίζει τέσσερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να επιμηκυνθεί το προσδόκιμο ζωής μας κατά περίπου 10 χρόνια:

• Να δημιουργούμε ένα περιβάλλον στο οποίο να ενθαρρύνουμε τη σωματική δραστηριότητα. Για παράδειγμα να αφήσουμε στην άκρη το τηλεκοντρόλ ή να χρησιμοποιούμε τις σκάλες αντί για το ασανσέρ. Επίσης η κηπουρική είναι μία από τις καλύτερες δραστηριότητες.

• Να οργανώσουμε την κουζίνα μας με τέτοιο τρόπο ώστε να μην τρώμε παραπάνω από ότι πρέπει. Να χρησιμοποιούμε μικρό πιάτο και να το γεμίζουμε μόνο μία φορά. Επίσης καλό θα ήταν να μην έχουμε διάφορα ανθυγιεινά σνακ στα ντουλάπια ή στο ψυγείο μας.

• Να έχουμε κάποιο στόχο, έναν σκοπό στη ζωή μας. Αποφασίστε να κάνετε τους στόχους σας πραγματικότητα στη ζωή σας.

• Να συναναστρεφόμαστε με άτομα που υποστηρίζουν τις αξίες μας και βρίσκονται κοντά μας όταν τους χρειαζόμαστε.

Ο Μπιούτνερ κλείνοντας λέει ότι «με τις παραπάνω συνήθειες έχει αποδειχθεί επανειλημμένως ότι μπορούμε να προσθέσουμε όχι απλά περισσότερα χρόνια στη ζωή μας, αλλά και ποιοτικά καλύτερα χρόνια στη ζωή μας.»

www.skepsou.gr, 21 Μαρτίου 2011.