Νηστεία και σαρακοστή. Κάθε χρόνο όταν πλησιάζει το Πάσχα, χιλιάδες Έλληνες νηστεύουν. Τι ακριβώς είναι η νηστεία; Και πως πρέπει να γίνεται; Και τι είναι η Σαρακοστή;

Ο Χριστός και οι Απόστολοι

Η Αγία Γραφή πουθενά δεν απαιτεί νηστεία κάποια συγκεκριμένη ημέρα. Η Ημέρα Του Εξιλασμού εν καιρώ θεωρούταν ημέρα νηστείας (Πράξεις 27:9) αλλά βιβλικά δεν ήταν αναγκαστική.

Παρά το ότι η νηστεία δεν ήταν αναγκαστική ήταν όμως συνηθισμένη. Νηστείες αναφέρονται στην Αγία Γραφή πάνω από 70 φορές. Ο Χριστός νήστεψε 40 ημέρες στην έρημο, μετά τη βάπτισή Του: «Τότε, ο Ιησούς φέρθηκε από το Πνεύμα στην έρημο για να πειραστεί από τον διάβολο. Και αφού νήστεψε 40 ημέρες, και 40 νύχτες, έπειτα πείνασε» (Ματθαίο 4:1-2).

Οι απόστολοι και οι άλλοι πιστοί νήστευαν τακτικά (π.χ. Πράξεις 13:2, 14:23, Β’ Κορινθίους 6:5, 11:27).

Οι Φαρισαίοι

Οι Φαρισαίοι νήστευαν δύο φορές την εβδομάδα. Η δική τους όμως νηστεία ήταν τυπολατρική, και μάλιστα είχε γίνει σημείο υπερηφάνειας: «Σε ευχαριστώ, Θεέ, ότι δεν είμαι όπως και οι λοιποί άνθρωποι, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί ή και όπως αυτός ο τελώνης. Νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα» (Λουκά 18:11-12), προσευχήθηκε ο υπερήφανος Φαρισαίος. Οι Φαρισαίοι νήστευαν Δευτέρα και Πέμπτη.

Η Ορθόδοξη και Καθολική νηστεία

Στην Ορθόδοξη εκκλησία καθιερώθηκαν ως νηστείες η Τετάρτη και η Παρασκευή. Στην Καθολική η Τετάρτη και το Σάββατο.  Σχετικά με τη νηστεία του Σαββάτου υπήρχε μεγάλη διαφωνία καθώς για την Ορθόδοξη το Σάββατο θεωρούταν γιορτή, και άρα ήμερα χαράς και όχι νηστείας, ενώ για τους Καθολικούς όχι. Περισσότερα για αυτό το θέμα εδώ.

Τι Σημαίνει Νηστεία;

Η λέξη νηστεία είναι σύνθετη και περιλαμβάνει το νη- το στερητικό, και το ρήμα εσθίω, που σημαίνει τρώω. Νηστεία δηλαδή ετυμολογικά είναι η αποχή από το φαγητό. Στην Αγία Γραφή νηστεία ήταν η πλήρης αποχή από το φαγητό.

Για ποιο λόγο; Καθώς το άφθονο και καλό φαγητό σχετίζεται με τη χαρά και τη γιορτή, η αποχή από αυτό ήταν ένδειξη πένθους, λύπης, μετάνοιας. Στην περίπτωση της νηστείας του Χριστού ήταν μία άσκηση υποταγής της όρεξης ή επιθυμίας για φαγητό, και άρα προετοιμασίας για τη δύσκολη και απαιτητική διακονία που Τον περίμενε.

Επίσης νηστεία μπορεί να γίνει όταν ζητούμε κάτι ένθερμα από τον Θεό. Όχι ότι προσπαθούμε να πείσουμε το Θεό να μας δώσει κάτι. Ο Θεός είναι πρόθυμος να μας δώσει περισσότερα από όσα μπορούμε να φανταστούμε. Απλά εμείς συχνά δεν είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε ή να διαχειριστούμε αυτά που θέλει να μας δώσει ο Θεός. Η νηστεία προετοιμάζει εμάς να δεχθούμε τα δώρα του Θεού.

Πρέπει να Νηστεύω;

Είπαμε στην αρχή ότι η Γραφή δεν το απαιτεί. Οποιαδήποτε επιβεβλημένη εβδομαδιαία νηστεία μπορεί να καταντήσει τυπολατρική, όπως έγινε με τους Φαρισαίους. Η νηστεία είναι καλό να γίνεται όταν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα που θέλουμε να φέρουμε ενώπιον του Θεού. Είτε κάποια μεγάλη αμαρτία οπότε η νηστεία συνοδεύει τη μετάνοια, είτε όταν έχουμε κάποιο αίτημα, είτε ως τρόπος αφιέρωσης και προσέγγισης προς τον Θεό. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί να γίνει οποιαδήποτε μέρα του χρόνου, αλλά όχι Σάββατο μιας και το Σάββατο είναι ημέρα γιορτής. Και πρέπει να συνοδεύεται με προσευχή και αποχή από άλλες απολαύσεις.

Επειδή η κανονική νηστεία σημαίνει πλήρη αποχή από τροφή, καλύτερα να μη γίνεται από άτομα στα οποία μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα υγείας. Συνήθως μία ημέρα αρκεί. Η σαρανταήμερη νηστεία του Χριστού ήταν κάτι το ξεχωριστό και μην προσπαθήσεις να τη μιμηθείς.

Νηστεία και Σαρακοστή

Οι περισσότεροι άνθρωποι με τη λέξη «νηστεία» σκέφτονται την Σαρακοστή, τις 40 ημέρες πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα που ξεκινούν με την Καθαρή Δευτέρα. Πολλά μαγαζιά σερβίρουν νηστίσιμα φαγητά και πολλές νοικοκυρές φροντίζουν να μαγειρεύουν ανάλογα. Βέβαια η φράση νηστίσιμο φαγητό είναι αντιφατική καθώς νηστεύω σημαίνει όπως είδαμε «δεν τρώω».

Η Σαρακοστή δεν αναφέρεται πουθενά στη Γραφή. Οπότε δεν την θέσπισε ο Θεός αλλά άνθρωποι. Είναι μία προσπάθεια της εκκλησίας να μιμηθεί τις 40 μέρες που νήστευσε ο Χριστός, ο Μωυσής, ο Ηλίας. Αλλά επειδή αυτό για τους περισσότερους είναι μη δυνατό ή επιθυμητό γίνεται μερική νηστεία, δηλαδή αποχή μόνο από κάποιες τροφές.

Αυτό δεν είναι κακό, καθώς υπάρχει στην Αγία Γραφή το παράδειγμα του προφήτη Δανιήλ που για τρεις εβδομάδες απείχε από κάποιες τροφές αναζητώντας τον Θεό (Δανιήλ 10:2-3). Αυτό που έκανε ο Δανιήλ, θεμιτό και δεκτό μεν, αλλά δεν ονομάζεται νηστεία.

Όχι θαλασσινά

Η μερική αποχή της Σαρακοστής λοιπόν είναι καλή. Η λιτή τροφή και η αποχή από το κρέας αποδεδειγμένα κάνουν καλό στην υγεία.

Υπάρχει όμως σοβαρό πρόβλημα με τα θαλασσινά τα οποία επιτρέπονται την Σαρακοστή. Τα θαλασσινά η Γραφή τα απαγορεύει εντελώς: «Αυτά θα τρώτε από όλα όσα είναι στα νερά· όλα όσα έχουν πτερύγια και λέπια, στα νερά, στις θάλασσες, και στους ποταμούς, αυτά θα τρώτε. Και όλα όσα δεν έχουν πτερύγια και λέπια, στις θάλασσες και στους ποταμούς, από όλα όσα κινούνται στα νερά, και από κάθε έμψυχο ζώο, που είναι στα νερά, θα είναι για σας βδελυκτά… από το κρέας τους δεν θα τρώτε, και το ψοφίμι τους θα το σιχαίνεστε» (Λευιτικό 11:9-11).

Δεν είναι παράδοξο, κωμικοτραγικό ίσως, να κάνουν οι άνθρωποι Σαρακοστή για να τιμήσουν τον Χριστό, και να τρώνε αυτά ακριβώς που ο Θεός απαγόρεψε; Τα οποία ονομάζει βδελυκτά και λέει να τα σιχαινόμαστε; Δεν είναι σα να κοροϊδεύουμε τον Θεό; Αν θες να ξέρεις ποια ζώα απαγορεύει η Γραφή να τρώγονται διάβασε εδώ.

Ένα άλλο παράδοξο της Σαρακοστής είναι ότι απαγορεύεται το λάδι, αλλά επιτρέπονται οι ελιές!

Οπότε αν θέλεις μερική αποχή τροφών την Σαρακοστή, κάνε το, αλλά μην τρως θαλασσινά, και κάνε το εν γνώσει ότι δεν είναι εντολή Θεού αλλά συνήθεια ανθρώπων.

Συμπερασματικά

Συμπερασματικά, νηστεία σύμφωνα με την Αγία Γραφή είναι η πλήρης αποχή από τροφή και γίνεται σε περιπτώσεις όπου επιζητούμε ιδιαίτερα την παρουσία του Θεού στη ζωή μας. Μπορεί να γίνει οποιαδήποτε μέρα του χρόνου αλλά όχι Σάββατο, καθώς το Σάββατο είναι ημέρα γιορτής και χαράς.

Στις νηστείες που θέσπισαν άνθρωποι αν θέλεις να συμμετέχεις μπορείς αλλά να θυμάσαι δύο πράγματα. Πρώτον, να μη γίνει τυπολατρικά, όπως έγινε με τους Φαρισαίους. Δεύτερο, ακολουθώντας τις συνήθειες των ανθρώπων, πρόσεξε να μην βρεθείς παραβάτης του νόμου του Θεού.

Πηγή: pisteuo.gr