Το να προσπαθεί κάποιος να είναι ευτυχισμένος θεωρείτε κάτι το αυτονόητο. Όμως, μια νέα έρευνα δείχνει ότι το να καταστεί η ευτυχία προσωπικός στόχος απλώς θα σταθεί εμπόδιο την επιτυχία του.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι γυναίκες που θεωρούσαν την ευτυχία πολύτιμη είχαν μεγαλύτερη τάση να δηλώνουν ότι είναι λιγότερο ευτυχισμένες και υπέφεραν περισσότερο από κατάθλιψη, συγκριτικά με γυναίκες που δεν θεωρούσαν και τόσο σημαντικό το να χαμογελούν συνέχεια.

“Το να επιθυμούμε να είμαστε ευτυχισμένοι, μπορεί να μας κάνει λιγότερο ευτυχείς” δηλώνει η ερευνήτρια Iris Mauss, καθηγήτρια ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Ντένβερ. “Αν ρητά και κατηγορηματικά επικεντρωθούμε στην ευτυχία, φαίνεται να επιδρά αρνητικά στην ποιότητα της ζωής μας”.

Άγχος και Ευτυχία

Στην πρώτη μελέτη, οι ερευνητές ρώτησαν 59 γυναίκες που δήλωναν ότι τους τελευταίους έξι μήνες είχαν βιώσει μια αγχωτική εμπειρία, όπως ένα διαζύγιο, έναν τραυματισμό ή το θάνατο ενός συγγενή, βρέθηκαν ξαφνικά άνεργες ή υπήρξαν θύματα κάποιου εγκλήματος. Οι γυναίκες επίσης προσδιόρισαν την αξία που έδιναν στην ευτυχία και στα επίπεδα άγχους.

(Οι ερευνητές μελέτησαν μόνο γυναίκες, επειδή προγενέστερες έρευνες, έχουν αποφανθεί ότι οι γυναίκες και οι άντρες συνήθως παρουσιάζουν παρόμοιες συναισθηματικές αντιδράσεις σε μελέτες, και ότι οι άντρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να κρύψουν τις πραγματικές απαντήσεις τους.)

Μεταξύ των γυναικών που ανέφεραν τα χαμηλότερα επίπεδα άγχους, εκείνες που έδιναν μεγαλύτερη αξία στην ευτυχία ανέφεραν ότι ήταν λιγότερο ευτυχισμένες και είχαν κατά μέσο όσο 17 συμπτώματα κατάθλιψης, σε σύγκριση με τέσσερις γυναίκες που έδιναν μικρότερη αξία στην ευτυχία. Ανεξάρτητα από την αξία που αποδίδεται στην ευτυχία, οι γυναίκες με υψηλά επίπεδα άγχους δεν έδειχναν σημαντικές διαφορές στα επίπεδα ευτυχίας τους.

Αυτό είναι σημαντικό, εξηγεί η Mauss, επειδή γυναίκες με υψηλότερα επίπεδα άγχους, θεωρούν τη δυστυχία τους αιτία το άγχους τους. Έτσι, ανεξάρτητα από την αξία που δίνουν στην ευτυχία, το άγχος δεν τους επιτρέπει να ανησυχήσουν για το πόσο ευτυχισμένες είναι.

Ενώ η παραπάνω μελέτη δείχνει να υπάρχει μια σχέση μεταξύ της σημασίας που δίνουμε στην ευτυχία με τη πραγματική ευτυχία, δεν έδειξε ότι το ένα προκαλεί το άλλο.

Για να το κατανοήσουμε αυτό, στη δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές χώρισαν τυχαία 69 φοιτήτριες σε δύο ομάδες. Η μια ομάδα διάβασε για το πώς η αξία που δίνουμε στην ευτυχία μπορεί να ωφελήσει τις κοινωνικές σχέσεις, την επαγγελματική επιτυχία και την υγεία μας, ενώ η δεύτερη ομάδα διάβασε ότι το να κρίνουμε σωστά μπορεί να οδηγήσει σε ακριβώς τα ίδια οφέλη.

Οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν μια θλιβερή ή μια χαρούμενη ταινία. Εκείνες που είχαν διαβάσει για τα οφέλη μιας σωστής κρίσης (και έτσι ήταν προετοιμασμένες να μη δώσουν μεγάλη αξία στην ευτυχία) ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας μετά την παρακολούθηση της χαρούμενης ταινίας. Οι γυναίκες που είχαν διαβάσει για την αξία της ευτυχίας ανέφεραν παρόμοια χαμηλά επίπεδα ευτυχίας με εκείνες που είχαν παρακολουθήσει τη θλιβερή ταινία. Δεν υπήρχε μεγάλη διαφορά στα επίπεδα ευτυχίας μεταξύ των δύο ομάδων αφού παρακολούθησαν τη θλιβερή ταινία (καμία ομάδα δεν ανέφερε ότι ήταν πολύ χαρούμενη).

Γιατί δεν είμαστε ευτυχισμένοι

Η Mauss τόνισε δύο μηχανισμούς με τους οποίους γυναίκες που επικεντρώνονται στην ευτυχία μπορούν να πιάσουν συναισθηματικό πάτο.

Κατ’ αρχήν, μπορεί να θέσουν υψηλότερους στόχους από μπορούν να επιτύχουν.

“Όταν οι άνθρωποι επιθυμούν να είναι ευτυχισμένοι, θέτουν υψηλότερα πρότυπα και είναι πολύ πιθανό να μην μπορέσουν να τα φτάσουν” αναφέρει η Mauss. “Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη δυσαρέσκεια, που οδηγεί σε μείωση των επιπέδων ευτυχίας και ευημερίας.”

Η δεύτερη έρευνα, αναφέρει, παρείχε αποδεικτικά στοιχεία για αυτό, καθώς η σύνδεση παρουσιάστηκε μέσω της παρακολούθησης μιας θλιβερής, απογοητευτικής ταινίας.

Δεύτερον, μπορεί να συμβαίνει επειδή η έμφαση στην προσωπική ευτυχία οδηγεί κάποιον να παραμελήσει τις σχέσεις του με φίλους ή την οικογένεια.

“Μπορεί να έχει αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις” λέει η Mauss. “Αν θέλετε να είστε ευτυχείς, μπορεί να έχετε την τάση να επικεντρώνεστε περισσότερο στον εαυτό σας και αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον κοινωνικό σας κύκλο.”

Ο Jonathan Schooler, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, δηλώνει ότι ενώ χρειάζεται να υπάρξει περαιτέρω έρευνα για να επαληθευτούν τα ευρήματα της μελέτης, δίνει περισσότερες αποδείξεις ότι το να θέτουμε αυτή καθ’ εαυτή την ευτυχία ως στόχο μπορεί να αποβεί αυτοκαταστροφικό.

“Ένας λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι είναι ευάλωτοι όταν τονίζουν ρητά την επιδίωξη της ευτυχίας είναι ότι οι ίδιοι οδηγούν τον εαυτό τους προς την απογοήτευση” αναφέρει ο Schooler, που δεν συμμετείχε στην έρευνα.

Μία καλύτερη στρατηγική, όπως λέει, θα μπορούσε να είναι η θέσπιση στόχων που έχουν συγκεκριμένα επιτεύγματα, βραβεία κτλ.

Αν θέλετε να είστε ευτυχισμένοι, η ευτυχία από μόνη της μπορεί να είναι εφήμερη, λέει ο Schooler. “Πόσο βέβαιοι είστε ότι είστε πραγματικά τόσο ευτυχείς όσο ελπίζετε ότι θα μπορούσατε να είστε;” Η ευτυχία δεν έχει ένα ξεκάθαρο μετρήσιμο σημείο που μας βοηθά να καταλάβουμε ότι έχουμε πετύχει το στόχο μας. Εξαιτίας αυτού λοιπόν, είναι πιο άπιαστος ο στόχος.”

Σε αυτό το σημείο, ο Schooler αναφέρει, ότι οι μελέτες θα πρέπει να επικεντρωθούν στο πώς μπορούμε να θέσουμε στόχους που να οδηγούν στην ευτυχία. “Αυτό πραγματικά είναι ένα νέο πεδίο έρευνας” λέει. “Χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες για να απαντήσουμε στο ερώτημα: πώς μπορούμε να επιτύχουμε την ευτυχία χωρίς να υποστούμε τις αρνητικές συνέπειες;”

Πώς να γίνετε ευτυχισμένοι

Η Mauss, εξηγεί ότι δεν προτρέπει να “Μην προσπαθείτε να γίνετε ευτυχισμένοι” αλλά ότι μια υπερβολική εστίαση στην ευτυχία μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα. Σίγουρα δεν συμβαίνει πάντοτε η επιδίωξη της ευτυχίας να είναι κάτι το κακό. Αν δώσουμε στους ανθρώπους τα κατάλληλα εργαλεία για την επιδίωξη της ευτυχίας, τότε θα μπορέσουν να αυξήσουν τα επίπεδα της ευτυχίας τους και της ευημερίας τους.”

Ανέφερε ότι υπήρξαν κάποιες μέθοδοι, που μπορεί τελικά να βοηθήσουν τους ανθρώπους να επιτύχουν την ευτυχία, χωρίς τις αρνητικές επιπτώσεις που συνοδεύουν μια τέτοια προσπάθεια.

Ένας τρόπος, λέει, μπορεί να είναι οι άνθρωποι να μάθουν να κατευθύνουν τα συναισθήματα σε δραστηριότητες που τους αρέσουν, ενώ ταυτόχρονα δεν θα επικεντρώνονται στο στόχο της ευτυχίας αυτής καθ’ εαυτής.

“Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να αυξήσουμε πραγματικά τα επίπεδα ευτυχίας, είναι να συμμετέχουμε σε δραστηριότητες, που ουσιαστικά συνεπάγονται την επιδίωξη της ευτυχίας αλλά με έναν πιο έμμεσο τρόπο και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια” αναφέρει η Mauss.

Ένας άλλο τρόπος είναι να αλλάξουμε τον τύπο της ευτυχίας που επιδιώκουμε. “Οι άνθρωποι φαίνεται να επιδιώκουν την ευτυχία ως ένα αποτέλεσμα προσωπικής ευχαρίστησης” λέει. “Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί ορισμοί της ευτυχίας και κάποιοι ορισμοί της μπορεί να αποφύγουν τα αυτοκαταστροφικά αποτελέσματα που αναφέρονται εδώ.”

“Για παράδειγμα, το να κάνουμε άλλους ανθρώπους ευτυχισμένους μπορεί να είναι ένας καλός ορισμός της ευτυχίας” αναφέρει η Mauss. “Υποθέτουμε ότι αν δεν έχετε μια εκδοχή της ευτυχίας που να βασίζεται στους ανθρώπους και δεν δίνει ικανοποίηση, αλλά ορίζετε την ευτυχία ως κάτι που βασίζεται στον αλτρουισμό ή στις κοινωνικές σχέσεις, το να επιδιώκεται αυτό το είδος της ευτυχίας μπορεί να μην έχει αρνητικά, αυτοκαταστροφικά αποτελέσματα.”

Ο Schooler, όμως αναφέρει ότι η έρευνα δεν μπορεί ακόμα να δικαιολογήσει δραστικές αλλαγές στους στόχους που ήδη έχουν θέσει οι άνθρωποι για τη ζωή τους.

“Το να γίνουμε ευτυχισμένοι είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα” δηλώνει ο Schooler. “Πιστεύω όμως ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο να αλλάξουμε ριζικά τους στόχους μας και τις επιδιώξεις μας βασιζόμενοι σε αυτά τα αποτελέσματα. Αυτό είναι ένα έργο που πρέπει με προσοχή να επαναληφθεί και να επιδιωχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους πριν μπορέσουμε να βασιστούμε πλήρως σε αυτή και άλλες μελέτες για να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας.”

Η μελέτη, που γράφτηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ, το Boston College, το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Berkeley,δημοσιεύθηκε online στο περιοδικό Emotion και θα αναλυθεί λεπτομερώς σε προσεχή έκδοση του περιοδικού.

Η ομάδα επισημαίνει ότι η μελέτη δεν μπορεί να ισχύει για όλες τις κουλτούρες, καθώς οι Αμερικανοί μπορεί να θέτουν υψηλότερη αξία στην αναζήτηση της ευτυχίας (the pursuit of happiness).

www.skepsou.gr, 7 Μαΐου 2012. Πηγή www.livescience.com.