Στην έναρξη της ταινίας ‘Σχετικά με τον Σμιντ’ (About Schmidt (2002)), ο Warren Schmidt, που τον υποδύεται ο Jack Nicholson, κοιτά ένα ρολόι στον τοίχο του γραφείου του μετρώντας τα λεπτά μέχρι τη στιγμή που θα τελειώσει η τελευταία του μέρα στη δουλειά και θα είναι πλέον συνταξιούχος. Πέρασε την επαγγελματική του ζωή εργαζόμενος σε μια ασφαλιστική εταιρία, καταφέρνοντας να φτάσει έως τη θέση του βοηθού αντιπροέδρου. Στο τέλος της τελευταίας του ημέρας κάθεται ανάμεσα στα πακεταρισμένα πράγματα του, κοιτάζοντας το ρολόι, περιμένοντας μέχρι να πάει 5 η ώρα, όταν η ημέρα και η καριέρα του θα τελειώσουν.

Στο γεύμα που γίνεται με αφορμή τη συνταξιοδότησή του εκείνο το βράδυ ένας συνάδελφός του κάνει πρόποση λέγοντας ότι θα πρέπει να αισθάνεται ‘πλούσιος’ που αφιέρωσε τη ζωή του σε κάτι τόσο σημαντικό. Το βλέμμα στο πρόσωπο του Σμιντ μαρτυρά ότι ο ίδιος δεν είναι και τόσο σίγουρος. Κάποτε ονειρευόταν να κάνει τη δική του δουλειά, αλλά αντί αυτού επέλεξε την ασφάλεια ενός σταθερού μισθού.

Μια παγκόσμια επιθυμία

Λίγο μετά τη συνταξιοδότηση του, η γυναίκα του πεθαίνει. Οι ξαφνικές αλλαγές, η συνταξιοδότηση και η απώλεια της γυναίκας που είχε μοιραστεί 40 χρόνια από τη ζωή του, τον αφήνουν να αναρωτιέται ακόμα περισσότερο ποιο είναι το νόημα της ζωής του.

“Γνωρίζω ότι όλοι είμαστε πολύ μικροί σε αυτό το μεγάλο σχέδιο” γράφει στον Ndugu, ένα εξάχρονο ορφανό από την Τανζανία που του πληρώνει τα προς το ζην απαντώντας στο κάλεσμα μιας διαφήμισης στην τηλεόραση. “Και υποθέτω ότι το περισσότερο που μπορείς να ελπίζεις είναι να κάνεις κάποια διαφορά, αλλά τι είδους διαφορά κατάφερα να κάνω εγώ; Τι έχει γίνει στον κόσμο καλύτερο εξαιτίας μου;”

Η κουλτούρα μας, μας κάνει να πιστεύουμε ότι όλα στη ζωή είναι θέμα ανταγωνισμού. Μας λέει ότι η ευτυχία υπάρχει στο να αποκτήσουμε περισσότερα από ότι έχουμε τώρα, και περισσότερα από ότι έχουν οι γύρω μας. Αλλά όπως, τόσο εύστοχα, εκφράζει και ο χαρακτήρας του Σμιντ αυτό το οποίο επιθυμούμε είναι η συνεισφορά, η αίσθηση ότι κάνουμε κάτι διαφορετικό με τη ζωή μας.

Το μονοπάτι για μια γεμάτη νόημα εργασία

Συνήθιζα να πιστεύω ότι υπάρχουν δύο είδη εργασίας: αυτές που έχουν νόημα και όλες οι υπόλοιπες. Οι εργασίες με νόημα ήταν εκείνες που η ίδια η εργασία βοηθάει άμεσα άλλους ανθρώπους ή βοηθάει στην επίλυση ενός από τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας. Οποιαδήποτε άλλη δουλειά, είναι απλώς μια δουλειά. Τώρα όμως το βλέπω διαφορετικά.

Κάποιοι άνθρωποι όντως έχουν την ευκαιρία να κάνουν μια δουλειά που θεραπεύει τους ανθρώπους, εξαλείφει ασθένειες ή άλλα πράγματα που οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν ότι είναι εξ’ ορισμού εποικοδομητικά. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά άλλα είδη εργασίας όπου μπορούμε να βρούμε ένα εξίσου βαθύ νόημα.

Για κάποιους ανθρώπους το να παρέχουν τα προς το ζην στην οικογένεια τους γεμίζει με μια βαθιά ικανοποίηση.

Για κάποιους άλλους η σχέση τους με τους συναδέλφους τους δίνει νόημα στη δουλειά τους.

Για άλλους είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούν τους καρπούς της εργασίας τους που τους δίνει νόημα. Για παράδειγμα γνωρίζω έναν δικηγόρο που ζει με ελάχιστους πόρους με σκοπό να μπορεί να συνεισφέρει σε χρόνο και χρήμα σε μια κοινωνική υπηρεσία που βοηθά παιδιά να μείνουν μακριά από συμμορίες και βοηθά άστεγους να κάνουν μια νέα αρχή.

Για κάποια ζευγάρια, η κοινή τους απόφαση να μείνει ο ένας από τους δύο στο σπίτι με σκοπό να αφιερωθούν στην ανατροφή των παιδιών τους, προσφέρει μεγάλο νόημα στη ζωή και των δύο.

Το νόημα είναι που δημιουργείται μέσα μας

Όταν προσπαθούμε να βρούμε νόημα στη εργασία μας πιθανόν να νομίζουμε ότι πρόκειται για κάτι που η δουλειά θα μας προσφέρει, αντί να είναι κάτι που δίνουμε εμείς στη δουλειά μας.

Στο βιβλίο του ‘Αυθεντική Ευτυχία’ ο ψυχολόγος Martin Seligman αφηγείται μια υπέροχη ιστορία ενός νοσοκόμου που επέλεγε προσεχτικά φωτογραφίες για τον τοίχο του δωματίου ενός ασθενούς που βρισκόταν σε κόμμα. Ο νοσοκόμος εξήγησε “Είμαι υπεύθυνος για την υγεία όλων αυτών των ασθενών. Για παράδειγμα ο κος Miller. Δεν έχει ανακτήσει τις αισθήσεις του από την ημέρα που εισήχθη στο νοσοκομείο, αλλά όταν ξυπνήσει θέλω να είμαι βέβαιος ότι θα αντικρίσει αμέσως όμορφα πράγματα.”

Αυτός ο νοσοκόμος αντιμετώπιζε τη δουλειά του ως αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας των ασθενών, έβλεπε τη δουλειά του σαν ένα λειτούργημα και όχι απλά ως μια πηγή εισοδήματος. Κάποιος άλλος μπορεί να θεωρούσε ότι η δουλειά του ήταν υποτιμητική και χωρίς νόημα. Τα καθήκοντα είναι τα ίδια, μόνο η οπτική των πραγμάτων αλλάζει.

Πως αντιμετωπίζεται τη εργασία σας; Η δουλειά που κάνετε είναι εξ’ ορισμού σημαντική; Ή είναι το μέσον για την επίτευξη κάποιου άλλου στόχου που θεωρείτε πιο σημαντικό;

www.skepsou.gr, 13 Οκτωβρίου 2011. Πηγή www.crosswalk.com