Το χρονικό διάστημα που αφιερώνουμε κοιτώντας ένα πρόσωπο μπορεί εν μέρει να καθορίζεται από τα γονίδιά μας.

Μια νέα έρευνα επικεντρώθηκε σε ένα καινούριο γονίδιο, το CNR1, που βρίσκεται στα κύτταρα του εγκεφάλου. Συμμετέχοντες με κάποιες μεταλλάξεις σε αυτό το γονίδιο αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο να κοιτάζουν χαρούμενα πρόσωπα από ότι άλλοι. Τα αποτελέσματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αυτές οι μεταλλάξεις μπορεί να σχετίζονται με τους διαφορετικούς τρόπους που οι άνθρωποι επεξεργάζονται τα συναισθήματα σε ένα πρόσωπο, υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Πρακτικά, τα ευρήματα μπορεί να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τη γενετική του αυτισμού. Άτομα με αυτισμό δυσκολεύονται να καταλάβουν τα συναισθήματα του προσώπου και κοιτάζουν λιγότερο στα πρόσωπα των ανθρώπων.

“Υπάρχουν γενετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις πιο βασικές απόψεις της κοινωνικής μας συμπεριφοράς που δεν σκεφτόμαστε ιδιαίτερα.” Για παράδειγμα, για πόση ώρα μπορούμε να κοιτάμε ένα χαρούμενο πρόσωπο, λέει ο Bhismadev Chakrabarti, επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Reading στην Αγγλία, ο οποίος ελπίζει ότι μελλοντικές έρευνες μπορεί να αποκαλύψουν περισσότερα γονίδια που σχετίζονται με αυτή τη διαδικασία.

Παρατήρηση προσώπων

Τα βρέφη έχουν την τάση να κοιτάζουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα συγκεκριμένα ερεθίσματα, πιθανόν επειδή προτιμούν αυτά τα αντικείμενα. Μια υπόθεση είναι ότι τα βρέφη ‘ανταμείβονται’ από τον εγκέφαλό τους, μέσα από την απελευθέρωση χημικών, όταν κοιτάζουν ευχάριστα αντικείμενα. Το γονίδιο CNR1 σχετίζεται να την αντίδραση του εγκεφάλου σε αυτές τις ανταμοιβές. Ελέγχει την έκκριση ντοπαμίνης, ένα χημικό της ‘καλής διάθεσης’ του εγκεφάλου, (συστατικά ινδικής κάνναβης μπορούν επίσης να ενεργοποιήσουν επίσης αυτό το γονίδιο). Από προγενέστερες μελέτες οι ερευνητές υποπτεύονταν ότι το γονίδιο CNR1 μπορεί να βοηθά στον προσδιορισμό της καθήλωσης του βλέμματος.

Ο Chakrabarti και ο συνάδελφός του Simon Baron-Cohen, διευθυντής του κέντρου έρευνας αυτισμού στο Cambridge, ανέλυσαν το βλέμμα 28 ενηλίκων ενώ παρακολουθούσαν βίντεο που απεικόνιζαν χαρούμενα πρόσωπα και πρόσωπα που έδειχναν αποστροφή. Οι ερευνητές μέτρησαν τον χρόνο που κοίταζαν οι εθελοντές τα μάτια και το στόμα των προσώπων στο βίντεο. Βρήκαν μια σχέση μεταξύ συγκεκριμένων μεταλλάξεων στο γονίδιο CNR1 και το χρονικό διάστημα που οι εθελοντές κοιτούσαν τα χαρούμενα πρόσωπα, αλλά όχι τα πρόσωπα που έδειχναν αποστροφή. Αυτή η παρατήρηση ταιριάζει με τη θεωρεία τους, επειδή τα πρόσωπα που έδειχναν απέχθεια δεν προκαλούσαν ανταμοιβή. Όμως δεν είναι ξεκάθαρο αν οι εθελοντές όντως βιώσαν μια αλλαγή στη διάθεσή τους όταν κοίταζαν τα χαρούμενα πρόσωπα.

Οι μεταλλάξεις, που είναι γνωστές ως μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί συμβαίνουν με φυσικό τρόπο στον DNA και δεν προκαλούν υποχρεωτικά κάποια ασθένεια.

Ικανοποίηση αντικρίζοντας ένα πρόσωπο

Είναι πιθανό άνθρωποι που έχουν συγκεκριμένες φυσικές γενετικές μεταλλάξεις να μη λαμβάνουν την ίδια ικανοποίηση όταν κοιτάζουν χαρούμενα πρόσωπα σε σύγκριση με κάποιους άλλους. Οπότε παιδιά με αυτές τις μεταλλάξεις μπορεί να κινδυνεύουν να αναπτύξουν κοινωνικά προβλήματα, εικάζουν οι ερευνητές.

“Ως παιδί, όταν δεν κοιτάς αρκετά το πρόσωπο των γονιών σου ή όσων σε φροντίζουν μπορεί να μην αναζητάς κατάλληλες κοινωνικές αντιδράσεις ή να μη προσπαθείς να γίνεις κοινωνικός με τους ανθρώπους. Αυτή η συμπεριφορά είναι πιθανό να σε οδηγήσει σε ένα μονοπάτι όπου η κοινωνική σου ανάπτυξη να αρχίσει να δείχνει παρατυπίες όπως αυτές που συναντάμε στις περιπτώσεις αυτισμού”, επισημαίνει ο Chakrabarti.

Ωστόσο ο Chakrabarti τονίζει ότι ο αυτισμός είναι μια πολύπλοκη πάθηση που πιθανόν να εμπλέκονται πολλά γονίδια και να αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον.

Είναι επίσης πιθανόν, παρόμοιες γενετικές διαφορές να υπάρχουν σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα κοινωνικότητας και δεν έχουν αυτισμό. Τα χαρακτηριστικά του αυτισμού συναντώνται στον γενικό πληθυσμό μαζί με μια αδιάσπαστη αλληλουχία, λέει ο Chakrabarti και μόνο εκείνοι που περνάνε ένα συγκεκριμένο κατώφλι μπορεί να χρειάζονται διάγνωση.

www.skepsou.gr, 14 Σεπτεμβρίου 2011.