Ζούμε για τα λεφτά, ζούμε για να πετύχουμε, ζούμε για να αλλάξουμε τον κόσμο, ζούμε για να περνάμε καλά, ζούμε για την οικογένεια, ζούμε για τον εαυτό μας, ζούμε απλά επειδή ζούμε… Σκέψου, μήπως πρέπει να ζούμε για να αγαπάμε;

Στο διεθνούς επιτυχίας best-seller “Αγάπη και Επιβίωση”, ο καθηγητής Dr. Dean Ornish παρουσιάζει μελέτες επί μελετών για να αποδείξει πως η ανθρώπινη ύπαρξη είναι κυριολεκτικά σχεδιασμένη για την αγάπη. Ο Ornish αποδεικνύει ότι η αγάπη είναι ο βασικός παράγοντας που καθορίζει τη πνευματική, συναισθηματική, ακόμα και τη βιολογική μας υγείας. Ανακεφαλαιώνοντας το “απρόσμενο” συμπέρασμα ενός τεράστιου όγκου επιστημονικών δεδομένων αναφέρει: “Οτιδήποτε προάγει αισθήματα αγάπης και οικειότητας, είναι θεραπευτικό, και οτιδήποτε προωθεί την απομόνωση, τον αποχωρισμό, τη μοναξιά, την εγκατάλειψη, την εχθρικότητα, το θυμό, τον κυνισμό, την αποθάρρυνση, την αποξένωση, και άλλα συναφή συναισθήματα, συχνά οδηγεί στη δυστυχία, την ασθένεια και τον πρόωρο θάνατο από οποιαδήποτε αιτία.” (Αγάπη και Επιβίωση, σελ. 29).

Ο Dr.Οrnish καθώς χρησιμοποιεί τη λέξη “αγάπη” της αποδίδει μια διαφορετική έννοια από αυτή που έχουμε συνηθίσει. Τα δεδομένα των μελετών μας αποδεικνύουν ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν την ψυχολογική και βιολογική εξάρτηση όχι μόνο στο να λαμβάνουν αγάπη αλλά και στο να προσφέρουν, μια αγάπη όμως που χαρακτηρίζεται από υπηρεσία και φροντίδα προς άλλους – όπως η φιλανθρωπία, η αφοσίωση και η συγχώρεση: “Αυτό που γίνεται επίσης εμφανές σε ένα μεγάλο αριθμό από μελέτες είναι όχι μόνο το πόσο λαμβάνεις, αλλά επίσης και το πόσο δίνεις. Το να δίνουμε και να λαμβάνουμε αγάπη και οικειότητα είναι κάτι το θεραπευτικό τόσο για τον δότη όσο και για τον παραλήπτη. Για παράδειγμα σε μια μελέτη που έλαβε χώρα σε περισσότερους από 700 ηλικιωμένους τα σημάδια γήρανσης εξαρτώνται περισσότερο από το πόσο συνέβαλλαν στο δίκτυο υποστήριξης στην κοινωνία, παρά από το πόσο έλαβαν από αυτό. Όσο περισσότερο αγάπη και υποστήριξη προσφέρανε, τόσο περισσότερα οφέλη αποκόμισαν ” (Αγάπη και Επιβίωση, σελ. 29).

Η έρευνα του Ornish επισημαίνει ξεκάθαρα ότι είμαστε κατασκευασμένοι για να δίνουμε και να λαμβάνουμε αγάπη, και ότι η υγεία μας και η επιβίωσή μας εξαρτάται από αυτή την αλληλεπίδραση με τον κοινωνικό μας περίγυρο. Ακόμη καταδεικνύει ότι ο Dr.Οrnish, και ολόκληρο το επιστημονικό κατεστημένο, διακατέχονται από ένα άλυτο μυστήριο. Ο ίδιος δηλώνει: “ Τα επιστημονικά στοιχεία… δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι η αγάπη και η οικειότητα, αποτελούν δυναμικό καθοριστικό παράγοντα για την υγεία και την επιβίωση. Το γιατί όμως έχουν τόσο σπουδαίο αντίκτυπο παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο ” (Αγάπη και Επιβίωση, σελ. 22).

Σε μία προσπάθεια να λύσει αυτό το μυστήριο ο Dr.Οrnish συναντήθηκε με προσωπικότητες και ειδικούς διαφόρων επιστημονικών τομέων ζητώντας από τον καθένα να προσδιορίσει το γιατί οι άνθρωποι είναι τόσο ζωτικά εξαρτημένοι απ’ την αγάπη. Οι απαντήσεις συνέκλιναν προς το: “ Λοιπόν…, είναι παράξενο…, δεν συμφωνείς; Πραγματικά δεν γνωρίζουμε το γιατί ”. Έπειτα από τις συναντήσεις του ο Dr.Οrnish συμπεραίνει: “ Το μυστήριο παραμένει άλυτο. Κανένας δε μπορεί να εξηγήσει πλήρως τι συμβαίνει, γιατί η αγάπη και η οικειότητα έχουν τόση μεγάλη σημασία ” (Αγάπη και Επιβίωση, σελ. 171). Προσπαθώντας να συγκεντρώσει το νόημα των συζητήσεων κατέληξε: “ Πολλοί από τους ειδικούς μιλούν για κάποια ενέργεια ” (Αγάπη και Επιβίωση, σελ. 171).

Η πάντοτε ασαφή και απρόσωπη “ενέργεια”. Η “ενέργεια” αυτή αποτελεί την καλύτερη δυνατή εξήγηση που μπορεί να προκύψει, αφού φυσικά πρώτα έχει αξιωματικά απορριφθεί η ύπαρξη ενός προσωπικού Θεού. Εξάλλου είναι κατανοητό ότι η ανθρώπινη εξάρτηση από την αγάπη αποτελεί ένα μυστήριο για ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας.

Αν η θεωρία της εξέλιξης ήταν αληθινή, τότε το λογικό επακόλουθο θα ήταν ότι θα έπρεπε να είμαστε απρόσωπες υλικές υπάρξεις, κυριαρχούμενες μόνο από το ένστικτο της επιβίωσης. Αλλά εδώ ακριβώς αναδεικνύεται το πρόβλημα: εφ’ όσον τα αποδεικτικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι δεν είμαστε απλώς μηχανές βιολογικής επιβίωσης, αλλά είμαστε σχεδιασμένοι να ζούμε λαμβάνοντας δύναμη από την αγάπη που προσφέρουμε και λαμβάνουμε, τότε δημιουργείτε ένα σοβαρό ρήγμα στο συνειρμό της εξελικτικής λογικής. Η έννοια της ύπαρξης ενός προσωπικού Θεού είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε τους εαυτούς μας, όμως πολλοί επιστήμονες απλά δεν θέλουν να εμφανιστεί ο Θεός στο σκηνικό της ανθρώπινης προέλευσης. Είναι αποφασισμένοι να παρουσιάσουν κάποια λογική εξήγηση για την αγάπη, χωρίς όμως την παραδοχή της ύπαρξης του Θεού. Το καλύτερο όμως που μπορούν να κάνουν είναι το να μιλούν για μία ομιχλώδη και απρόσωπη “ενέργεια” ως το στοιχείο εκείνο που θα μπορούσε να είναι η πηγή αυτού του ακατανόητου φαινομένου που ονομάζουμε “αγάπη”. Είναι ξεκάθαρο ότι μέσα στο ισχύων φυσιογνωστικό μοντέλο πραγματικότητας η αγάπη δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Όμως αυτή υπάρχει και μπερδεύει τον επιστημονικό κόσμο.

Τουλάχιστον ο Dr.Οrnish αναγνωρίζει ότι προσπαθούμε να κατανοήσουμε την εξάρτησή μας από την αγάπη μέσα σε ένα επιστημονικό πλαίσιο το οποίο απλά δεν μας επιτρέπει να δώσουμε κάποια απάντηση: “ Τα ισχύοντα εργαλεία, τα μοντέλα και οι μέθοδοι της συστηματικής έρευνας της σύγχρονης επιστήμης, είναι πολύ περιορισμένα ώστε να είναι ικανά να απαντήσουν με πληρότητα το ερώτημα του γιατί η αγάπη και η οικειότητα έχουν τόσο ισχυρά αποτελέσματα στην υγεία και την θεραπεία. Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί πλήρως μέσα από το πλαίσιο της συστηματικής έρευνας… Αν βρισκόμαστε στη μέση ενός ονείρου, στο οποίο καταδιωκόμαστε από μία τίγρη και ρωτήσουμε « πώς έγινε και βρέθηκα να καταδιώκομαι από μία τίγρη; » η ερώτηση δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί μέσα στο πλαίσιο του ονείρου. Όσο ονειρευόμαστε, το όνειρο φαίνεται πολύ αληθινό, η τίγρη φαίνεται πολύ επικίνδυνη και τρομαχτική. Μόνο όταν ξυπνάμε αντιλαμβανόμαστε την αλήθεια” (Αγάπη και Επιβίωση, σελ. 172).

Ακριβώς. Μέσω της επιστήμης δημιουργήσαμε ένα περίβλημα αυταπάτης για τους εαυτούς μας, μέσα στο οποίο οι βασικότερες υποθέσεις μας γύρω από τη φύση της απόλυτης αλήθειας, σχετικά με το ποιοι και το τι είμαστε δεν ταιριάζουν με τη ζωή όπως πραγματικά τη βιώνουμε. Μέσα από τις στενές παραμέτρους του διανοητικού μας περιορισμού δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το γιατί ακμάζουμε εντός της αγάπης και εξασθενούμε χωρίς αυτή. Ακόμη πιο αινιγματικά, δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί αναζητούμε τόσο απεγνωσμένα μια ποιότητα αγάπης που δεν έχει καμία όμοια σε αυτό τον κόσμο. Μόνο όταν «ξυπνήσουμε» από το όνειρο που μας έκανε να στριφογυρίζουμε – αυτό το δυσάρεστο όνειρο που τοποθετεί την ανθρώπινη ύπαρξη στην κορυφή της πραγματικότητας, με τίποτα σημαντικότερο πέρα και πάνω από τον εαυτό μας – μόνο τότε θα «αντιληφθούμε την αλήθεια».

Χωρίς αμφιβολία υπάρχει μια επίμονη επιθυμία για αγάπη στην ανθρώπινη συνείδηση, με κάτι το μυστηριώδες που φαίνεται να μας ελκύει. Προσπαθούμε να την εξηγήσουμε χωρίς να θέτουμε κάποιο σημείο αναφοράς πέρα από τους εαυτούς μας, και αναζητούμε να την ικανοποιήσουμε σε αμέτρητες υλικές αναζητήσεις.

Αλλά αυτή η επιθυμία παραμένει,

μεγαλύτερη απ’ οτιδήποτε άλλο σε αυτό τον κόσμο,

πιο επίμονη από τις ισχυρότερες αντοχές μας,

δείχνοντας επίμονα προς κάτι περισσότερο από τους εαυτούς μας.

Δεν μπορούμε να αποφύγουμε την προφανή ερώτηση:

Tί είναι αυτό το περισσότερο;

Η επιθυμία που πάλλεται μέσα μας δεν έχει κάποιο αντικείμενο;

www.skepsou.gr, 6 Ιανουαρίου 2011.  Βασισμένο στο “Σχεδιασμένοι για αγάπη”.