“Μακάριος ο άνθρωπος ότις ευρήκε σοφίαν, και ο άνθρωπος όστις απέκτησε σύνεσιν. Διότι το εμπόριον αυτής είναι καλήτερον παρά το εμπόριον του αργυρίου, και το κέρδος αυτής παρά χρυσίον καθαρόν”. (Βίβλος – Παροιμίαι, γ’13-14)

Κατατέθηκε ο προϋπολογισμός για το 2011 και άνοιξε το κουτί της Πανδώρας.  Η Ελλάδα φαίνεται πως περνάει μία από τις ποιο δύσκολες εποχές στην ιστορία της η οποία θα στιγματίσει την πορεία της για το μέλλον.  Η διαδικασία της εκπόνησης των προϋπολογισμών όλο και εξελίσσεται.  Το πραγματικό έλλειμμα φαίνεται πως όλο και μεγαλώνει με αποτέλεσμα η χώρα να αδυνατεί να ξεπληρώσει τα χρέη της.

Ο προϋπολογισμός του 2011 φέρνει και μία σωρεία από καινούργια μέτρα που αφορούν την αύξηση φόρων, την μείωση δαπανών και την αναδιοργάνωση των κρατικών φορέων όπως οι ΔΕΚΟ.  Πλήγμα βαρύ για την χώρα ο στόχος της αύξησης των εσόδων στα 14.3 δις Ευρώ.  Μόνιμος πονοκέφαλος παρουσιάζεται οι επώδυνες αλλαγές που πρόκειται να ληφθούν και πάλι σε βάρος των χαμηλότερων στρωμάτων.  Η ανάγκη προσαρμογής στους όρους του μνημονίου φαίνεται θα λυγίσει ακόμα περισσότερο την υπομονή των πολιτών φέρνοντας τους σε μεγαλύτερη αγανάκτηση.

Αν και ο προϋπολογισμός είναι επώδυνος μας φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με μια μεγάλη αλήθεια που αφορά πως οι συνέπειες του σήμερα είναι αποτέλεσμα αποφάσεων και κινήσεων που έλαβαν χώρα στο παρελθόν.  Φτάσαμε εδώ γιατί λάθος πορεία πήραμε κατά την διάρκεια της ιστορίας μας.

Η εφημερίδα Τα Νέα αναφέρει πως μια από τις ποιο σημαντικές αλλαγές στην παρουσίαση του είναι πως ” ο εφετινός προϋπολογισμός είναι ο πρώτος που καταρτίζεται υπό την εποπτεία της τρόικας” (www.tanea.gr).  Αυτό σημαίνει πως η κυβέρνηση έχει λιγότερες ευκαιρίες για παρατυπίες κάτω από το παρατηρητικό βλέμμα της Τρόικας.  Αυτό σημαίνει πως αλχημείες που έγιναν στο παρελθόν, και κάλυψαν την πραγματική διάσταση του ελλείμματος, τώρα θα είναι πολύ ποιο δύσκολα να εφαρμοσθούν.

Σκεφτόμαστε για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, σαν να είναι διαστάσεις που είναι ξεχωριστές μεταξύ τους και όχι αλληλένδετες.  Επιλογές της στιγμής φαίνονται να είναι παροδικές και παρεπίδημες. Το αύριο ξημερώνει μια διαφορετική ημέρα με καινούργιες ευκαιρίες, σκεφτόμαστε. Και όμως, πολλές φορές ξεχνάμε πως τα σημερινά αποτελέσματα δεν είναι τίποτα άλλο παρά συνέχιση αποφάσεων και καταστάσεων που έλαβαν χώρα στο παρελθόν.

Στην περίπτωση του προϋπολογισμού αυτή η παρατήρηση δεν αφορά μεμονωμένες αποφάσεις ατόμων αλλά την κατάσταση μιας ολόκληρης χώρας.  Εκατομμύρια πολίτες χρειάζεται να αποκομιστούν τις επιπτώσεις του παρελθόντος.  Αν και η Ελλάδα θα χρειαστεί δεκαετίες πολλές για να ξαναβρεί τον δρόμο, προς την ανάπτυξη (όπως το παρακάτω διάγραμμα αποκαλύπτει αφού είναι η χώρα με το υψηλότερο έλλειμμα στην Ευρωζώνη) υπάρχει ένα σοβαρό μάθημα που αξίζει τον συλλογισμό μας.

Επενδύουμε στο νήμα της ζωής με αποφάσεις για εκπαίδευση, για εργασία, για ανάπτυξη με κριτήρια που κοιτάνε το “τώρα”. Πόσες φορές κάναμε πραγματική αξιολόγηση του προϋπολογισμού μας; Ποιο είναι το μεταφορικό “έλλειμμα” που θα έχουμε για τον επόμενο χρόνο; Έχει το “έλλειμμα” μειωθεί ή αυξηθεί και κατά πόσο;

Δεν είναι υπερβολή να υποθέσουμε πως λειτουργούμε σαν το υπουργείο οικονομικών. Φοβόμαστε το τι θα δούμε αν είμαστε ειλικρινής. Προτιμούμε να παραποιούμε στοιχεία με την ελπίδα πως κανένας δεν θα το καταλάβει. Και όμως, η πραγματικότητα μας προφτάνει και συγκρούεται μαζί μας ως με δύναμη της ασφάλτου. Νοιώθουμε την σύγκρουση να ξεδιπλώνει τις μεταφορικές αλχημείες φανερώνοντας τα “πραγματικά” μας στοιχεία.

Υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ το παρελθόν, το παρών, και το μέλλον που χρειάζεται χρόνο για να καταλάβουμε στην πορεία της ζωής μας. Αυτό είναι γιατί στιγμιαίες καταστάσεις παίρνουν χρόνο να φανερώσουν τα αποτελέσματα τους.

Οι αποφάσεις που πήραμε μας επηρεάζουν όλους. Ακόμα και αν θεωρ ήσαμε πως μπορούμε να επωφεληθούμε από τις φευγαλέες ευκαιρίες εκμετάλλευσης μετά από καιρό οι επιπτώσεις μας χτυπούν την πόρτα.

Είναι δύσκολα να ζεις με ένα τέτοιο μεγάλο χρέος στον προϋπολογισμό της ζωής σου.  Και όμως αν υπάρχει κάτι θετικό με την συμβολή του ΔΝΤ είναι πως γίνεται καθρέφτης της πραγματικής κατάστασης της οικονομίας αλλά και της διαφθοράς στην χώρα μας.

Η εφημερίδα τα Νέα έχει πρωτοσέλιδο με τον τίτλο “Που θα βρεθούν 14.300.000.000 Ευρώ;“.  Χρήματα και πηγές καταναλώθηκαν, δύσκολα οικονομικά μέτρα έχουν παρθεί. Λεφτά δεν υπάρχουν! Ποιες θα είναι οι καινούργιες άγνωστες πηγές;

Αν και η σκέψη μπορεί να ληφθεί ως απαισιόδοξη, το θέμα είναι πως η ζωή του ανθρώπου συχνά μοιάζει σαν να είναι ταμείο που άδειασε.  Που θα βρεθούν πηγές να καλύψουν το χρέος που δημιουργήθηκε; Ίσως η απάντηση στην ερώτηση δεν μπορεί να είναι ούτε εύκολη ούτε γρήγορη.

Τα ελλείμματα θα μειωθούν αν συνειδητοποιήσουμε πως οι αποφάσεις του σήμερα θα επηρεάσουν το αύριο. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον δεν είναι διαστάσεις απομονωμένες μεταξύ τους αλλά αλληλένδετες.

Η δυσκολία βρίσκεται στην ερμηνεία και στην ε φαρμογή. Δηλαδή, πως εγώ σήμερα αντιλαμβάνομαι τις αποφάσεις που παίρνω ως άρρηκτα συνδεδεμένες με τις επιπτώσεις που θα υποστώ.  Μια τέτοια σκέψη δεν είναι αρκετή να την σκεφτεί κανείς μόνο αλλά να και να την αποδεχτεί ως κριτήριο με βάση το οποίο εξασκεί το κέντρο αποφάσεων.

Ο προϋπολογισμός είναι καλός και άγιος γιατί μας υποδεικνύει το πραγματικό έλλειμμα. Επίσης, ο “απολογισμός” και ο “προϋπολογισμός” έχουν και μεταφορικές σημασίες. Η αξία τους δεν είναι στο έλλειμμα που δημιουργήθηκε, αλλά στο πως μπορούμε να αλλάξουμε καταστάσεις στο “μέλλον” μέσα από αποφάσεις του “σήμερα”.

Διάβασε τη Παρουσίαση του προϋπολογισμού 2011.

www.skepsou.gr, 16 Νοεμβρίου 2010.