Η χρόνια στέρηση ύπνου δεν μας κάνει να αισθανόμαστε απλά κουρασμένοι, αλλά επηρεάζει την μνήμη μας, μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, να αυξήσει το σωματικό μας βάρος και να προκαλέσει φλεγμονές που μπορούν να βλάψουν την καρδιά μας. Σκέψου, πόσο βοηθάς τον εαυτό σου όταν κοιμάσαι αργά ή δεν σταματάς για τον απογευματινό σου ύπνο επειδή προτιμάς να δουλέψεις ή να διασκεδάσεις περισσότερο;

Στην κοινωνία μας που συνεχώς απαιτεί όλο και περισσότερο χρόνο από τον καθένα μας, δημιουργώντας καθημερινά νέες ανάγκες και απαιτήσεις η χρόνια στέρηση ύπνου είναι κοινό φαινόμενο. Είναι αποδεδειγμένο ότι σε σύγκριση με 40 χρόνια πριν, οι πολίτες ανεπτυγμένων χωρών κοιμούνται μια ώρα λιγότερο κάθε νύχτα. Παρόλο που μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε ότι η χρόνια στέρηση ύπνου δεν μας προκαλεί κάποιες συνέπειες, οι επιστήμονες έρχονται να μας προειδοποιήσουν βασιζόμενοι σε νέες έρευνες.

Μια πρόσφατη μελέτη απέδειξε ότι, αντίθετα με την κοινή θεώρηση, το σώμα μας δεν μπορεί να αναπληρώσει την χρόνια στέρηση ύπνου. Σύμφωνα με τους ερευνητές η συσσωρευμένη έλλειψη ύπνου προκαλεί κάτι περισσότερο από ένα αίσθημα κούρασης και λίγα τεντωμένα νεύρα. Η χρόνια στέρηση ύπνου δύο με τριών ωρών κάθε νύχτα μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργίες τόσο στις σωματικές μας λειτουργίες όσο και στις διανοητικές μας, όπως φυσικά και στην ποιότητα ζωής μας.

Η λίστα των ύπουλων επιδράσεων που έχει η χρόνια στέρηση ύπνου στην ζωή μας μεγαλώνει συνεχώς καθώς οι επιστήμονες εμβαθύνουν στις έρευνές τους:

Η στέρηση ύπνου μειώνει την μνήμη και την ικανότητα σκέψης μας. Για να καταφέρουμε να μετατρέψουμε κινητικές διαδικασίες σε αυτόματες (μέρος των δεξιοτήτων μας), για παράδειγμα όταν μαθαίνουμε ένα μουσικό όργανο ή ένα άθλημα, είναι απαραίτητο να έχουμε επαρκή ύπνο. Ακόμα ο επαρκής ύπνος είναι απαραίτητος και για την ανάπτυξη ικανοτήτων προσανατολισμού. Κατά την ανάπτυξη των ικανοτήτων προσανατολισμού μας, στο τμήμα των υποκάμπων του εγκεφάλου μας δημιουργούνται νέα κύτταρα, τα κύτταρα αυτά όμως χρειάζονται επαρκή ύπνο για να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει αρνητικά την ικανότητά μας ως προς την λήψη αποφάσεων. Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση ότι ο επικλινής πυρήνας (nucleus accumbens nAcc), μια περιοχή του εγκεφάλου μας που ασχολείται με την προσδοκία ανταμοιβής, ενεργοποιείται περισσότερο κατά την διάρκεια παιγνίων τζόγου όταν ο παίχτης παίρνει ριψοκίνδυνες αποφάσεις σε κατάσταση έλλειψης ύπνου, κάτι που σημαίνει ότι ο παίχτης έχει αυξημένες προσδοκίες ότι θα κερδίσει ακόμα και αν οι πιθανότητες είναι εναντίον του. Ακόμη άτομα σε κατάσταση στέρησης ύπνου χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ανταποκριθούν σε ηθικά διλήμματα, γεγονός που υποδηλώνει ότι η έλλειψη ύπνου μας δυσκολεύει στο να αποφασίσουμε το σωστό.

Η στέρηση ύπνου αυξάνει την χημική δραστηριότητα σε ένα μέρος του εγκεφάλου που συνδέεται στενά με την κατάθλιψη, την έμμονη ανησυχία και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές. Χωρίς επαρκή ύπνο τα συναισθηματικά κέντρα του εγκεφάλου μας είναι υπερευαίσθητα σε αρνητικές εμπειρίες, οδηγώντας μας σε συναισθηματικά παράλογη συμπεριφορά λόγω μειωμένης λειτουργικότητας του προμετωπιαίου λοβού, μια περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει την ένταση των συναισθημάτων.

Η στέρηση ύπνου αυξάνει τις πιθανότητες να αυξηθεί το σωματικό μας βάρος. Η αιτία μπορεί να κρύβεται στο ότι η μερική έλλειψη ύπνου επηρεάζει την περιοδικότητα της έκκρισης ορμονών που ευθύνονται για τον έλεγχο της πείνας, αυξάνοντας έτσι το επιθυμία για φαγητό και την προτίμηση προς τροφές πλούσιες σε θερμίδες και υδατάνθρακες. Μια μελέτη συμπέρανε ότι άτομα που δεν κοιμόντουσαν αρκετά είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν παχυσαρκία ακόμη και αν κατανάλωναν λιγότερες θερμίδες από άτομα που κοιμόντουσαν κανονικά.

Η στέρηση ύπνου βλάπτει μακροπρόθεσμα την υγεία μας προκαλώντας βλάβη των ενδοκρινολογικών λειτουργιών του οργανισμού, του μεταβολισμού και της ικανότητας καταπολέμησης φλεγμονών. Κατ’ επέκταση η χρόνια στέρηση ύπνου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παρουσίασης σοβαρών χρόνιων παθήσεων όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτης Β΄ τύπου και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Σύμφωνα με τους ειδικούς πρέπει να κοιμόμαστε 7 με 8 ώρες κάθε βράδυ, στην πραγματικότητα όμως κοιμόμαστε αρκετά λιγότερο. Ο απογευματινός ύπνος μπορεί να αποτελεί την απάντηση του προβλήματος. Τα οφέλη του πιθανώς θα είναι η γενικότερη βελτίωση της υγείας μας, όπως επίσης και του αισθήματος ευφορίας μας. Το σώμα μας ακολουθεί έναν κύκλο 24 ωρών κατά τον οποίο καταλαγιάζει μια φορά το απόγευμα και μια φορά την νύχτα. Έρευνες αποδεικνύουν ότι ένας υπνάκος μετά από ένα μεγάλο γεύμα είναι κάτι το φυσιολογικό καθώς οι νευρώνες που μας κρατούν έτοιμους για δράση δεν λειτουργούν μετά την κατανάλωση τροφής. Επιπλέον ένας υπνάκος κατά την διάρκεια της ημέρας μπορεί να αυξήσει την ικανότητά μας για μάθηση και να καλυτερεύσει την μνήμη μας, ακόμη μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες καρδιαγγειακών παθήσεων.

Βασισμένο σε άρθρο της Jennifer Fisher Wilson, δημοσιευμένο στο περιοδικό The Spart Set του πανεπιστημίου του Drexel (Drexel University), 31 Ιανουαρίου 2008.