Πως είναι όταν βρίσκεσαι κάτω από τα ερείπια; Όταν σε έχει σκεπάσει η γη και βυθισμένος τώρα ψάχνεις απεγνωσμένα την ελπίδα; Πως μπορεί να νοιώθει κάποιος όταν ο τοίχος και το τσιμέντο που κάποτε του πρόσφερε στέγη και ασφάλεια τώρα απεγνωσμένα τον βουλιάζουν στο σκοτάδι του θανάτου; Πως μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος μέσα στα συντρίμμια που τον πληγώνουν. Όταν του παίρνουν τον αέρα, το φως και το λίγο οξυγόνο που έχει απομείνει και τον κάνουν να νοιώθει σαν σκουλήκι που η μόνο αδιέξοδος είναι ο θάνατος; Αυτές είναι κάποιες από τις πολλές ερωτήσεις που έκραξαν πολλοί από τους πληγέντες στην χώρα της Αϊτής. Πολλοί είναι που βρίσκονται σκεπασμένοι από τα ερείπια του Εγκέλαδου. Πως μπορείς να βρεις την ελπίδα όταν βρίσκεσαι τελείως σκεπασμένος κάτω από τόνους τσιμέντο;

Ο Σωτήρης Δανέζης, απεσταλμένος του MEGA βρέθηκε στο επίκεντρο των ειδήσεων πριν από μερικές μόλις μέρες όταν μαζί με την βοήθεια του συνεργείου διάσωσης κατάφερε να απεγκλωβίσει τον νεαρό Wismond Jean–Pierre Exantus που βρίσκονταν επί 12 μέρες κάτω από τα ερείπια ενός κτηρίου στο Πορτ-ο-Πρενς. Ο Δανέζης πήγε στην Αϊτή για να κάνει ρεπορτάζ για την εκπομπή “Εμπόλεμη Ζώνη”. Καθώς περπατούσε ανάμεσα στα συντρίμμια, η φωνή του νεαρού μόλις μπόρεσε να ξεπεράσει τις χαραμάδες από τα τσιμέντα που των είχαν πλακώσει. Παρόλο που πολλοί μπορεί να τον θεωρούσαν νεκρό ο νεαρός Αϊτινός μπόρεσε να βρει την δύναμη να φωνάξει! Μέχρι την χρονική στιγμή που ο νεαρός ανήλθε από τα χαρακώματα ίσως ο θάνατος να ήταν ο ποιος στενός του φίλος. Τα σωστικά συνεργία συνέβαλαν στον απεγκλωβισμό του νεαρού αποφεύγοντας ένα ακόμη τραγικό τέλος. Οι φωτογραφίες που παρακολουθούμε από την πληγή του σεισμού είναι αποκαρδιωτικές. Η ζωή και ο θάνατος παλεύουν στην ίδια αρένα. Η απελπισία είναι εμφανής σε αυτούς που πιστεύουν πως ποτέ ξανά δεν θα ξαναδούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Πως νιώθεις λοιπόν όταν βρίσκεις τον εαυτό σου κάτω από τα ερείπια; Αν και οι τσιμεντόλιθοι είναι τα μόνα που μπορεί να αναγνωρίσει κανείς μέσα από τις φωτογραφίες που βλέπουμε καθημερινά από τις εφημερίδες και τα δελτία ειδήσεων, η αλήθεια είναι πως υπάρχουν και κάποιοι άλλοι ‘τσιμεντόλιθοι’ που βρίσκονται μέσα μας. Αυτά τα συντρίμμια δεν βουλιάζουν, ούτε πιέζουν το φυσικό μας σώμα όπως συνέβη στην περίπτωση του Wismond Jean–Pierre Exantus. Παρόλα αυτά, τα συντρίμμια συνεχίζουν να μας εγκλωβίζουν ασφυκτικά. Είναι εκείνα τα γνωστά ερείπια που δεν φαίνονται και όμως υπάρχουν. Ο καθένας μας μπορεί να τα αναγνωρίσει μέσα του, ίσως άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο.

Ας πάρουμε για παράδειγμα την υπόθεση της 33χρονης Ρουμάνας, που βρέθηκε νεκρή στις 27 Ιανουαρίου 2010 με μια σφαίρα στο κεφάλι, στο διάδρομο του πρώτου ορόφου πολυκατοικίας, στην οδό Βαλτινών, στην περιοχή Γκύζη. Η Nooz αναφέρει πως ο “δράστης ήταν ο 53χρονος πρώην σύντροφός της, ελληνικής υπηκοότητας, ο οποίος αυτοκτόνησε. Το ζευγάρι ήταν μαζί περίπου τρία χρόνια και είχαν αποκτήσει ένα κοριτσάκι, αλλά πριν από έξι μήνες διέκοψαν τη σχέση τους” (www.nooz.gr). Τι είναι αυτό που οδήγησε πρώτα στην δολοφονία και μετά στην αυτοκτονία του 53χρονου; Η ασφυκτική πίεση δυστυχώς δεν είναι κάτι που συναντούμε στα ανήλεα βήματα κάποιου εγκέλαδου αλλά και στον ίδιο μας το περιβάλλον και πολύ περισσότερο μέσα μας.

Αυτοκτονίες, δολοφονίες, ναρκωτικά, βιασμοί, είναι κάποιοι από τους μεγάλους ‘τσιμεντόλιθους’ που μας περιτριγυρίζουν και που όμως αγνοούμε. Ας θυμηθούμε την περίπτωση του 17χρονου μαθητή που έπεσε από τον 3^ο όροφο του σχολείου του στο Νέο Ηράκλειο. Λένε πως υπάρχει η πιθανότητα να αυτοκτόνησε από προβλήματα που αντιμετώπιζε και που δεν ήξεραν. Τι γίνεται άραγε με αυτές τις σιωπηλές κραυγές που αναβλύζουν από τα μυστικά ερείπια της καρδιάς και του μυαλού αυτών των ανθρώπων; Ποιος είναι αυτός που θα δώσει ακρόαση στην θλίψη και δυστυχία τους; Που βρίσκεται ο συμβολικός ‘Σωτήρης Δανέζης’ τώρα να συμβάλει για τον απεγκλωβισμό τους;

Ίσως να φανταζόμαστε πως αυτά τα ερείπια δεν είναι και τόσο τραγικά για να απαιτήσουν την άμεση εγρήγορσή μας. Και αυτό ίσως συμβαίνει γιατί νομίζουμε πως ποτέ δεν θα βρεθούμε στην θέση του νεαρού Αϊτινού. Ίσως, φανταζόμαστε πως οι αγωνίες που οι άνθρωποι περνάνε σήμερα είναι μάλλον δική μας ‘παρερμηνεία’ και τα πράγματα δεν είναι και τόσο σοβαρά. Αφού είμαστε εμείς καλά γιατί να μην είναι και αυτοί; Γιατί εξάλλου να είμαστε εμείς που θα κάνουμε την προσπάθεια για τους άλλους; Αν υποθέσουμε πως και ο Σωτήρης Δανέζης θεωρούσε πως η φωνή του νεαρού ήταν δικό του επίτευγμα ίσως να τον προσπερνούσε. Οι κραυγές λοιπόν των ανθρώπων που χρειάζονται βοήθεια ίσως να μην έχουν σιωπήσει επειδή εμείς δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να τις ακούσουμε. Το ερώτημα είναι ποιος θα κάνει τον κόπο να βοηθήσει αυτόν που βρίσκεται ανάμεσα στα συντρίμμια; Άραγε ακούμε την φωνή που αναβλύζει και καλεί επίμονα; Μήπως μια τέτοια φωνή βρίσκεται μόνο στην σφαίρα της δικής μας φαντασίας που πραγματικά δεν υπάρχει; Το μόνο σίγουρο είναι πως τα αόρατα αλλά και συνάμα πελώρια συντρίμμια υπάρχουν και θα υπάρχουν και αυτό το ξέρουμε γιατί πολλές είναι οι φορές που βρίσκουμε τους εαυτούς μας να περιέχονται μέσα τους απεγνωσμένοι.

Ίσως η μόνη ελπίδα που έχουμε για τους εαυτούς μας είναι να προσπαθήσουμε να απεγκλωβίσουμε εκείνους που υποφέρουν. Να προσπαθήσουμε να ακούσουμε με περισσότερη προσοχή την φωνή εκείνων που πιστεύουν πως ποτέ δεν θα ξαναβρούν την ελπίδα, την ξεκούραση, την χαρά. Η υπόθεση για εμάς δεν είναι να κάνουμε ‘θαύματα’ για τους άλλους γιατί απλά δεν θα κάνουμε και δεν μπορούμε να κάνουμε. Το ζήτημα είναι πώς μπορούμε να γίνουμε μια μικρή αλλά πραγματική πηγή ελπίδας για αυτούς που νοιώθουν εγκλωβισμένοι μέσα στο κρύο σκοτάδι που το μόνο που βλέπουν είναι ο εαυτός τους. Ας αναλογιστούμε την πιθανότητα ότι οι κραυγές μπορεί να υπάρχουν αλλά δεν τις ακούμε γιατί ηθελημένα ή άθελά μας τις προσπερνάμε. Το μόνο σίγουρο είναι πως κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα θα βρούμε τους εαυτούς μας μέσα και γύρω από τα δικά μας ερείπια. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν θα είναι τσιμεντόλιθοι, ή αν θα υπάρχουν αρκετά μεγάλα ανοίγματα για να μπορέσουμε να βγούμε γρήγορα και με ασφάλεια.

Σ ε ένα από τα ποιο όμορφα ποιήματα του Καβάφη με τίτλο Τείχη, που έγραψε το 1897, ο ποιητής αναφέρει το παρακάτω:

“Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον”.

Σε αυτό το τόσο πλούσια νοηματικό ποίημα ο Καβάφης αναφέρετε στα τείχη που εμείς οι άνθρωποι και οι κοινωνία χτίζουμε για τους εαυτούς μας. Ο εγκλωβισμός γίνεται απόρροια της μικρότητας του ανθρώπου. Ο Καβάφης μας παρακινεί να συλλάβουμε τα τείχη που δημιουργούμε αν και δεν μας αναφέρει πώς να βγούμε από αυτά. Και όμως, για τον Καβάφη η αναγνώριση των περιορισμών του ανθρώπου γίνεται το μονοπάτι της εσωτερικής του ελευθερίας. Δηλαδή τα τείχη μπορεί να υπάρχουν αλλά αναγνωρίζοντάς τα συντονίζουμε την ζωή μας ανάλογα. Αυτό το κεντρικό σημείο για τον Καβάφη παραμένει σημαντικό γιατί μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε το ευρύτερο νόημα της ζωής.

Το μήνυμα είναι πως ο σεισμός της Αϊτής επαναλαμβάνεται καθημερινά γύρω μας αλλά και μέσα μας. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε τους άλλους γιατί εμείς οι ίδιοι κινδυνεύουμε. Φωνές υπάρχουν αρκεί να σταματήσουμε για λίγο και να τις ακούσουμε και αφουγκραστούμε.

www.skepsou.gr, 03 Φεβρουαρίου 2010.

Σχετικά άρθρα στο www.skepsou.gr: Ο Σεισμός και τα ερείπιά του