Δύσκολο να αντισταθείς στην δύναμη της Φύσης. Ο σεισμός της Αϊτής ήταν σαν μια δυνατή γροθιά που διαλύει ότι βρίσκει μπροστά της. Χιλιάδες ζωές καταστράφηκαν και άλλες τόσες περιμένουν απαρηγόρητες κάτω από τα ερείπια. Ο Παναμερικανικός Οργανισμός Υγείας (ΡΑΗΟ) αναφέρει πως ο απολογισμός των νεκρών μπορεί να ανέλθει από 50.000 έως 100.000 άτομα. Η περασμένη Τρίτη θα παραμένει ίσως η ποιο τραγική ημέρα στην ιστορία της φτωχής και υποανάπτυκτης αυτής χώρας.

Οι άνθρωποι που έζησαν τον σεισμό και υποφέρουν έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα και άλλα ακόμα αγνοούνται. Ο πόνος, η δυστυχία, και η κραυγή απόγνωσης δεν θα μπορέσουν ποτέ να ακουστούν στα αυτιά του κόσμου που απλά διαβάζουν γι’ αυτήν μέσα από τα μέσα ενημέρωσης.

Μέσα σε αυτές τις τόσο ζοφερά δύσκολες στιγμές που οι κάτοικοι της Αϊτής ζουν, ερωτήματα ξεπηδάνε ανεξέλεγκτα.  Στροβιλίζουν στο μυαλό και τις καρδιές των ανθρώπων που ζουν αλλά και διαβάζουν για τα αποτελέσματα της βιβλικής καταστροφής. Πολλά είναι τα ‘γιατί’ και ελάχιστες οι απαντήσεις. Ίσως σε ώρα πόνου ο προβληματισμός και τα ερωτηματικά θα πρέπει να περιμένουν σιωπηλά μέχρι την επούλωση των πληγών που άνοιξαν. Αλλά και την ίδια στιγμή όμως τέτοιες καταστάσεις και ερωτηματικά πολλές φορές ξεχνιούνται και μας αφήνουν ανεπηρέαστους την στιγμή που μας προσπεράσουν. Αν και οι πληγές που άνοιξε ο εγκέλαδος μπορεί να μην επουλωθούν ποτέ στην ζωή των ανθρώπων της Αϊτής, ένα ηχηρό μήνυμα ακούγεται στις χώρες που συνεχίζουν να ζουν στον ίδιο γοργό ρυθμό και ανησυχίες τις καθημερινές τους ζωής.

Η αβεβαιότητα είναι ο μεγάλος κυρίαρχος, και ο άνθρωπος μάταια πιστεύει πως έχει τον έλεγχο των πραγμάτων στα χέρια του. Η δίψα για δημιουργία και συνεχή αναζήτησης φροντίδας και πλούτου μας βασανίζουν καθημερινά. Είναι πολλές οι φορές που πιστεύουμε ότι ο έλεγχος των πραγμάτων είναι στα μικρά μας χέρια. Σαν η αιωνιότητα να μας έχει γίνει πληρεξούσιο απόκτημα πλάθουμε το μακροσκελές μας μέλλον. Νομίζουμε πως η εφαρμογής της εξουσίας του μέλλοντος μας ανήκει. Ως αποτέλεσμα, η ζωή μας γίνεται ένα συνεχές βάσανο μέσα από την επαναλαμβανόμενη και αδιάλειπτη αναζήτηση των μικρών αναγκών μας.

Και όμως, αν υπάρχει ένα μήνυμα που θα πρέπει να ηχήσει δυνατά στον κόσμο που έχει παραμείνει ανεπηρέαστος από τις καταστροφικές συνέπειες του εγκέλαδου, είναι πως τελικά ο ‘έλεγχος’ δεν μας ανήκει. Είμαστε δανειστές της παρεπίδημης ζωής που έχουμε την ευκαιρία να ζήσουμε και να μοιραστούμε. Η αρχή και το τέλος της ζωής που διανύουμε δεν είναι, και ποτέ δεν θα γίνει, μόνιμο απόκτημα μας. Η αναγνώριση της εύθραυστης μικρότητας μας ίσως θα πρέπει να μας κάνει λιγότερο εξαρτημένους από τον υλισμό των αναγκών που μας κυριεύουν.

Οι περισσότεροι ίσως πιστεύουμε πως ένας τέτοιος σεισμός ποτέ δεν θα μπορούσε να γίνει στην δική μας πατρίδα, την Ελλάδα. Αν και μια τέτοια ιδέα αναπόφευκτα περνάει από την σκέψη μας θέλουμε φευγαλέα να φύγει. Η σκέψη πως ο σεισμός θα μπορούσε να μας έχει δικά του θύματα είναι πάρα πολύ ενοχλητική. Τέτοια σκέψη θα ήταν ασυμβίβαστη με την τάξη πραγμάτων που εμείς καταστρώνουμε για τους εαυτούς μας. Ο Νίκος Καζαντζάκης επιτυχημένα αναφέρεται στην υλική μάχη του ανθρώπου λέγοντας “Αργά, με αγώνα, σαλεύω ανάμεσα στα φαινόμενα που γεννώ, τα ξεχωρίζω βολικά, τα σμίγω με νόμους και τα ζεύω στις βαριές πραχτικές μου ανάγκες.” (Ασκητική).

Το φορτίο του ανθρώπου ίσως θα μπορούσε να γίνει ελαφρύτερο μέσα από την αναγνώριση της εξάρτησης μας από κάτι που είναι ποιο πεπερασμένο από εμάς. Ζούμε τις χαρές της ζωής γιατί αναγνωρίζουμε τους περιορισμούς και μικρότητα μας. Οι φυσικές φροντίδες και έγνοιες δεν γίνονται κεντρικοί άξονες που κατευθύνουν το κέντρο αποφάσεων μας. Η προσπάθεια αποφυγής του υλισμού ίσως μας επιτρέψει να ζήσουμε έννοιες που δεν υπολογίζονται απλά ‘νομισματικά’ αλλά περισσότερο ουσιαστικά, ανθρώπινα και πνευματικά.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο ύπαρξης, η αναζήτηση της προσωπικής ικανοποίησης φέρνει μαζί της καινούργια κριτήρια αξιολόγησης. Κριτήρια δηλαδή που είναι λιγότερο ‘συγκριτικά’ προς την επιτυχία και καταξίωση και γίνονται περισσότερο ‘ποιοτικά’. Οι ζημίες του σεισμού θα παραμείνουν αναρίθμητες στην Αϊτή αλλά ας επιτρέψουμε την τόσο τραγική αυτή εμπειρία να γίνει ευκαιρία συλλογισμού για το που εμείς στηρίζουμε τα δικά μας πήλινα δημιουργήματα.

www.skepsou.gr, 21 Ιανουαρίου 2010.

Σχετικά άρθρα στο www.skepsou.gr: Μέσα στα ερείπια